Food Defence (Gıda Savunma) Nedir? Gıda Sektöründe Food Defence (Gıda Savunma) Nasıl Uygulanır?

Food defence (gıda savunma), gıdanın kasıtlı eylemlerden ya da kontaminasyondan korunması demektir. Zarar vermek isteyen kişinin amacı, insanları öldürmek ya da ekonomik olarak zarar vermek olabilir. Kasıtlı eylemler genellikle mantıklı değildir ve bunları önceden tahmin etmek zordur.

Food defence (gıda savunma) konusunu HACCP sistemi ile karıştırmamak gerekir; haccp sistemi gıdanın  kasıtlı olmayan kontaminasyonlardan korunmasıdır. Eğer kritik noktalarda önlem alınmazsa, ne olacağını önceden tahmin edebilme temeline dayanan HACCP Planları ve SOPler, gıdayı kasıtlı olmayan kontaminasyonlardan korur.

Amerika ve İngiltere gibi ülkelerde gıda savunma (food defence) konusu, artan terör eylemleriyle beraber daha da önem kazanmıştır. Bu konu özellikle BRC-food global gıda güvenliği standardında çok detaylı olarak ele alınmasa da güvenlik (security) ve acil durumlara hazırlık başlıkları altında gıda firmalarından bir takım gerekliliklerin yerine getirilmesini beklemektedir. IFS-food-vers.6 standardına food defence (gıda savunma) konusu ayrı bir bölüm olarak eklenmiştir. FSCC 22000 standardı PAS 220 klavuzunda da aynı şekilde food defence konusu ayrı bir başlık olarak ele alınmaktadır.

Özellikle büyük perakende zincirleri, kendi tedarikçilerini denetlettirirken, denetim soru listesinde food defence ayrıntılı bir konu olarak ele alınmaktadır. Ancak henüz Türkiye’deki gıda işletmelerinde-büyük, kurumsal bazı şirketler haricinde-bu konu çokta bilinmemekte, ancak bununla ilgili özel bir müşteri talebi olması durumunda ele alınmaktadır. BRC ve IFS gibi gıda güvenliği yönetim sistemlerini uygulayan firmaların-özellikle Amerika ve İngiltere gibi ülkelere satış yapan-bir adım daha öne gidip gıda savunma (food defence) konusuna eğilmeleri uygun olacaktır.

Gıda sektöründe gıda savunma konusunda ele alınacak konular ve yapılacaklar özet olarak aşağıdaki gibidir:

             1-İşletmede gıda savunma konusunda değerlendirme yapmak

·        Değerlendirme yapılırken öncelikle işletmedeki mevcut durumu analiz etmek ve sonrasında gerekli kontrol önlemlerini belirlemek gereklidir. Bunun için işletme iç ve dış sahasında her bir alan için ve dışardan gelen ziyaretçiler/taşeronlar/araçlar için işletmenin almış olduğu güvenlik önlemlerini sorgulamak gerekir:

                                            -Dış alan güvenliği

                                            -İşletmeye gelen ziyaretçiler ve araçlar

                                            -İşletme personeli

                                            -Prosesler

                                            -Tesis iç alanları (depolama, sevkiyat)

                                            -Yardımcı tesisler (su, hava, buz, buhar)

                                            -Laboratuvar

                                            -Bilgisayar sistemleri

             2-Gıda savunma planı oluşturmak

·        Mevcut durum değerlendirmesi yapıp, yukarıdaki herbir başlık için alınacak gıda savunma önlemlerini belirlemek gerekir.

             3-Gıda savunması konusunda sorumlu kişileri atamak

             4-Sorumlu kişilere bu konuda eğitim vermek

             5-Gıda savunma planını uygulamak

             6-Gıda savunma planının belirli aralıklarla etkinliğini doğrulamak için denetim ya da tatbikat yapmak.

· Food defence planını oluşturduktan ve uygulamaya başladıktan sonra en az 3 ayda bir planın etkinliğini doğrulamak gerekir. Doğrulama sonuçları kayıt altına alınmalıdır.

· En az yılda bir ve gerektiği durumlarda (proseste bir değişiklik olduğunda, yeni bir üretim hattı eklendiğinde, tedarikçiler değiştiğinde, yeni bir teknoloji proses dahil edildiğinde, vb.) plan gözden geçirilmeli ve bunun kaydı tutulmalıdır.